«Η επιχείρηση αυτή έχει τόσες φορές περιγραφεί, ώστε περιττεύει κάθε λεπτομερής αφήγηση.  Θα εκθέσω εκείνα μόνο τα σημεία από τα οποία προκύπτει πόσο καταστρεπτικά αποτελέσματα μπορεί να έχει η μη έγκαιρη λήψη των επιβαλλόμενων μέτρων πρόνοιας.

Κατ’ αρχάς,  η επιτυχία της επιχείρησης οφείλεται κατά πολύ στον εφοδιασμό της Μάλτας με έναν νέο τύπο αναγνωριστικών της R.A.F. (Glenn Martin) που ήταν πολύ πιο κατάλληλα για το έργο της αναγνώρισης από τις αεράκατους Sunderland  του Ναυτικού.  Έτσι, η αναγνώριση μπόρεσε να φωτογραφήσει και δώσει ακριβείς πληροφορίες για τη διάταξη του εχθρικού Στόλου στο ορμητήριο του.

αεράκατος Sunderland

Η επιχείρηση συνδυάστηκε με τη κάλυψη νηοπομπών προς Σούδα και Μάλτα με την κύρια δύναμη του Βρετανικού Στόλου της Αλεξάνδρειας που περιλάμβανε και το αεροπλανοφόρο ILLUSTRIOUS καθώς και με νέες ενισχύσεις – το θωρηκτό BARHAM, 2 εύδρομα και 6 αντιτορπιλικά – που έφθασαν από το Στενό της Σικελίας.  Ο Βρετανικός Στόλος έφθασε με ασφάλεια  έξω από τη Μάλτα, αν και βομβαρδιζόμενος από την Ιταλική Αεροπορία που τον παρακολουθούσε, και συνενώθηκε και με τις νέες ενισχύσεις που είχαν αποσταλεί.

HMS ILLUSTRIOUS 

HMS BARHAM

Την 10η Νοεμβρίου 1940  ο Στόλος έπλευσε για να καταλάβει θέση δυτικά των Ιονίων νήσων σε απόσταση περί τα 170 μίλια από τον Τάραντα,  από την οποία θα εξαπολύονταν τα αεροσκάφη του αεροπλανοφόρου.  Το απόγευμα της 10ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε αεροπορική επίθεση κατά του Στόλου που αποκρούστηκε με επιτυχία από τα καταδιωκτικά του αεροπλανοφόρου, τα οποία την επομένη κατέρριψαν τα Ιταλικά αναγνωριστικά που κρατούσαν την επαφή.

Από αυτά προκύπτει ότι μέχρι το βράδυ της 10ης Νοεμβρίου οι Ιταλοί γνώριζαν τις κινήσεις  των εχθρικών πλοίων, την επόμενη όμως ημέρα – την ημέρα δηλαδή που η Βρετανική δύναμη έλαβε τη θέση της εξαπόλυσης της αεροπορικής επίθεσης- δεν είχαν πληροφορίες γι αυτές διότι φαίνεται ότι τα αναγνωριστικά τους που είχαν καταρριφθεί δεν είχαν προφτάσει να στείλουν την αναφορά τους.  Έτσι οι Βρετανοί πέτυχαν τον αιφνιδιασμό που αποτελούσε την βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της επίθεσης.  Αλλιώς θα ήταν φυσικό και επιβαλλόμενο ο Ιταλικός Στόλος, που διέθετε 5 θωρηκτά – από τα οποία 2 μεγάλα – έναντι 4 παλιών Βρετανικών, να απέπλεε από τον Τάραντα  για να δώσει μάχη.

Είναι όμως περίεργο που η παρουσία των εχθρικών πλοίων δεν αναφέρθηκε από τα Ιταλικά υποβρύχια που θα έπρεπε να εκτελούν αναγνωριστικές περιπολίες στη περιοχή αυτή [ 40 μίλια δυτικά της Κεφαλονιάς ], εφόσον μάλιστα διεξάγονταν εντατικές στρατιωτικές μεταφορές στην Αδριατική.

Πριν από την κύρια αεροπορική επίθεση της νύχτας 11ης προς 12η Νοεμβρίου, προηγήθηκε η αποστολή δυο βομβαρδιστικών που έριξαν φωτιστικά για να φωτιστούν οι στόχοι και συγχρόνως βόμβες κατά των εύδρομων που βρίσκονταν στο εσωτερικό ορμητήριο, προκειμένου να προσελκύσουν προς τα εκεί την προσοχή της αντιαεροπορικής άμυνας.

Ακολούθησε η κύρια επίθεση σε δυο κύματα από 12 αεροσκάφη το καθένα που στόχευε τα 5 θωρηκτά  στο εξωτερικό ορμητήριο.  Κτυπήθηκαν το LITTORIO με 3 τορπίλες, τα DUILIO και CAVOUR με μια το καθένα και το εύδρομο TRENTO με μια βόμβα που δεν εξερράγη.  Οι Βρετανοί πέτυχαν αυτά τα αποτελέσματα με μόνες απώλειες 2 αεροσκάφη και 4 αεροπόρους.  Σε καμιά συνάντηση μεταξύ πλοίων θα μπορούσε να υπάρξει τέτοια διαφορά απωλειών των 2 αντιπάλων. ( Ο βρετανός ‘Alfie’ Sutton  παρατηρητής σε Swordfish τορπιλοπλάνο συμμετείχε στην επιχείρηση)

R.N. TRENTO

R.N. LITTORIO

Ήταν μια πράγματι λαμπρή επιτυχία των Βρετανών, της οποίας όμως τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο ριζικά, όπως αρχικά νομίστηκε.  Αν και οι ζημιές που είχαν προκληθεί ήταν πολύ σοβαρές, τα δυο από τα τρία θωρηκτά που είχαν κτυπηθεί επισκευάστηκαν πολύ πιο γρήγορα από όσο αναμένονταν. Το LITTORIO ήταν έτοιμο για ανάληψη υπηρεσίας ως το τέλος Μαρτίου 1941 και το DUILIO περί τα μέσα Μαΐου του ίδιου έτους. Το CAVOUR που είχε βυθιστεί ανελκύσθει αργότερα αλλά μέχρι τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας δεν είχε περατωθεί η επισκευή του.

R.N. CONTE DI CAVOUR

R.N. CAIO DUILIO 

Οι Βρετανοί είχαν πετύχει τον πλήρη αιφνιδιασμό κυρίως διότι τα Ιταλικά αναγνωριστικά δεν ήταν κατάλληλου τύπου να αντεπεξέλθουν κατά των καταδιωκτικών του αεροπλανοφόρου.  Τα καταστρεπτικά όμως αποτελέσματα της επίθεσης οφείλονται κατά πολύ και στην ανεπαρκή προστασία των Ιταλικών θωρηκτών με αντιτορπιλικά δίκτυα. Το Ιταλικό Ναυτικό είχε φροντίσει πριν 4 μήνες ήδη να παραγγείλει τέτοια δίχτυα για όλες τις ναυτικές βάσεις, αλλά μόνο για τον Τάραντα απαιτούνταν 13.000 μέτρα, ενώ η μηνιαία παραγωγή της βιομηχανίας ανήρχετο σε 3.500 μέτρα.  Το σπουδαιότερο δε είναι ότι τα δίχτυα είχαν σχεδιασθεί να προστατεύουν κατά των μέχρι την εποχή εκείνη γνωστών τορπιλών, καλύπτοντας τα πλευρά των θωρηκτών μέχρι του μέγιστου βυθίσματος τους.  Οι Βρετανοί όμως είχαν εφοδιάσει τις τορπίλες τους με πυροδοτικό μηχανισμό που λειτουργούσε όχι μόνο κρουστικά αλλά και μαγνητικά, όταν η τορπίλη διέρχονταν κάτω από την τρόπιδα του προσβαλλόμενου πλοίου.

Μετά από αυτό το πάθημα οι Ιταλοί έσπευσαν να κατασκευάσουν δίχτυα που επεκτείνονταν μέχρι του βυθού του ορμητηρίου και περιέβαλαν εξ ολοκλήρου τα προστατευόμενα πλοία.  Το περίεργο όμως είναι ότι μετά από ένα έτος και πλέον, με τέτοιες εναέριες τορπίλες έγιναν οι τρομερές καταστροφές στον Αμερικανικό Στόλο στο Pearl Harbor και 2 γερμανικά εύδρομα υπέστησαν πολύ σοβαρές βλάβες στη Βρέστη.  Βέβαια και οι δυο θα γνώριζαν τι είχε συμβεί στον Τάραντα.

Αποτέλεσε ακόμα αντικείμενο κριτικής και ότι κατά τη διάρκεια της επίθεσης δεν άναψε κανένας προβολέας ούτε έγινε χρήση καπνοφράγματος για τη προστασία του ορμητηρίου. Γι αυτό το τελευταίο όμως υπήρχε διχογνωμία την εποχή εκείνη:  Πολλοί υποστήριζαν ότι το καπνόφραγμα ήταν περισσότερο βλαπτικό παρά χρήσιμο, διότι παρεμπόδιζε τη βολή της αντιαεροπορικής άμυνας.  Αργότερα όμως επικράτησε ο τρόπος αυτός προστασίας, διότι τα αποτελέσματα της νυχτερινής βολής ήταν πολύ φτωχά και γίνονταν μεγάλη κατανάλωση πυρομαχικών.

Η επιχείρηση του Τάραντα επέφερε προσωρινή μεν αλλά σοβαρή μεταβολή στη στρατηγική κατάσταση στη Μεσόγειο.  Στους Ιταλούς είχαν απομείνει 2 μόνον εν ενεργεία θωρηκτά, τα VITTORIO VENETO και CESARE.  Η μετασκευή του DORIA δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί. Για να προστατεύσουν οι Ιταλοί τα θωρηκτά που απέμειναν από παρόμοιες επιθέσεις, μέχρι να ετοιμαστούν τα νέα δίκτυα, τα μεταστάθμευσαν από τον Τάραντα στη Νεάπολη.  Έτσι απομακρύνθηκαν ακόμα περισσότερο από τις οδούς συγκοινωνιών προς την Ελλάδα και μπορούσαν μεν να εισπλεύσουν στη Κεντρική Μεσόγειο από το Στενό της Μεσσήνης, αλλά ο εντοπισμός τους από την Βρετανική αεροπορία θα ήταν ευχερέστερος.  Αυτές οι Ιταλικές απώλειες επέτρεψαν στους Βρετανούς να στείλουν στον Μητροπολιτικό Στόλο 2 από τα θωρηκτά της Αλεξάνδρειας, τα MALAYA και RAMILLIES.

HMS MALAYA

HMS RAMILLIES

Την ίδια νύχτα, της 11ης-12η Νοεμβρίου, οι Ιταλοί υπέστησαν και άλλο πλήγμα στη Νότιο Αδριατική.  Ένας σχηματισμός αποτελούμενος από 3 Βρετανικά εύδρομα και 2 αντιτορπιλικά συνάντησε νηοπομπή 4 πλοίων που επέστρεφαν κενά από την Αυλώνα στο Brindisi και που συνόδευαν 1 αντιτορπιλικό συνοδείας και 1 εξοπλισμένο βοηθητικό. Οι Βρετανοί βύθισαν όλα τα εμπορικά ενώ τα συνοδά διέφυγαν, το ένα με μεγάλες βλάβες.

Μετά από τις επιχειρήσεις αυτές, οι Ιταλοί εγκαθιστούσαν συχνές περιπολίες εύδρομων, αντιτορπιλικών και τορπιλακάτων στις προσβάσεις της Αδριατικής όποτε υπήρχαν έστω και ασαφείς πληροφορίες για κινήσεις εχθρικών πλοίων, καθώς και σε κάθε περίπτωση που βρίσκονταν εν πλω στην Αδριατική σημαντικές στρατιωτικές νηοπομπές.»