«Αντιλαμβάνεστε Πλοίαρχε ότι στον πόλεμο θα έχετε και απώλειες»
Αλεξάνδρεια Μάρτιος 1941,
Ναύαρχος Cunningham απευθυνόμενος στον Πλοίαρχο Μεζεβίρη

 

Επιχείρηση κάλυψης Βρετανικών εύδρομων

Ο Γρηγόριος Μεζεβίρης διηγείται:

«Στις 9 Μαρτίου 1941, μετά από παράκληση του Βρετανού Στόλαρχου της Μεσογείου, διατέθηκαν τα αντιτορπιλικά «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΨΑΡΑ» για να καλύψουν από Ανατολή από επιθέσεις εχθρικών δυνάμεων – ιδιαίτερα τορπιλακάτων – που εξορμούσαν από βάσεις στη Δωδεκάνησο, μεταφορές που εκτελούσαν από την Αίγυπτο Βρετανικά εύδρομα τα οποία θα περνούσαν από το Στενό της Κάσου γύρω στα μεσάνυχτα της 9ης Μαρτίου. Η κάλυψη θα γίνονταν από μεγάλη απόσταση και αναγκαστικά θα μπαίναμε στα χωρικά ύδατα του εχθρού και θα διερχόμασταν κοντά στις βάσεις του. Ρύθμισα τον πλου ώστε να βρεθούμε στην εχθρική περιοχή όταν νυχτώσει και έξω από την Κάρπαθο περί τα μεσάνυχτα. Αναστρέψαμε τότε πορεία και ακολουθήσαμε πορεία παράλληλη προς την υποτιθέμενη των Βρετανικών εύδρομων και με την ίδια με αυτά ταχύτητα των 30 μιλίων. Τα αριθμός των πλοίων που διαθέταμε όμως για την κάλυψη ήταν τελείως ανεπαρκής και οι πληροφορίες που είχαμε για την κίνηση των εύδρομων αόριστες, ώστε καμιά βεβαιότητα δεν είχαμε ότι η σχετική προς αυτά θέση μας επέτρεπε πραγματικά να τα καλύπτουμε. Επί πλέον, παραπλέαμε εχθρικές νησίδες στις οποίες διακρίναμε κατοικημένους οικίσκους μερικοί από τους οποίους ασφαλώς θα ήταν παρατηρητήρια. Η νύχτα ήταν μάλλον φωτεινή και δεν υπήρχαν μεγάλες ελπίδες ότι δεν θα γίνουμε αντιληπτοί. Η προσοχή μας ήταν σε υπερένταση όλη τη νύχτα και όλοι βρίσκονταν σε θέσεις μάχης. Αποτελούσε ζήτημα εθνικής φιλοτιμίας να μην υποστούν τα Βρετανικά πλοία επίθεση από την πλευρά που μας είχε ανατεθεί η επιτήρηση. Ευτυχώς και πάλι, η αδράνεια του εχθρού μας έβγαλε από τη δυσχερή θέση.

Το α/τ «ΨΑΡΑ» βυθίζει εχθρικό υποβρύχιο

Την 11η Μαρτίου 1941, ενώ συνοδεύαμε νηοπομπή 3 μεταγωγικών από τον Πειραιά στη Κρήτη με τα αντιτορπιλικά «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΨΑΡΑ», το «ΨΑΡΑ» είχε μια λαμπρή επιτυχία. Κοντά στη νησίδα Φαλκονέρα αντιλήφθηκε περί τις 15:00 το περισκόπιο υποβρυχίου κατά του οποίου έβαλε με βόμβες βυθού. Σύμφωνα με την αναφορά του κυβερνήτη του πλοίου, το υποβρύχιο προφανώς κτυπήθηκε, αναδύθηκε προς στιγμή με μεγάλη εγκάρσια κλήση και αμέσως εξαφανίστηκε όποτε εβλήθησαν κατ’ αυτού και άλλες βόμβες. Στο α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» δεν αντιληφθήκαμε την ανάδυση του υποβρυχίου, αλλά μόνο την βολή βομβών, διότι βρισκόμασταν στην άλλη πλευρά της νηοπομπής και σε μεγάλη απόσταση το δε α/τ «ΨΑΡΑ» δεν είχε σημάνει εμφάνιση υποβρυχίου. Με βάση τα στοιχεία που μου παρουσίασε ο Κυβερνήτης του α/τ «ΨΑΡΑ», πείσθηκα ότι το υποβρύχιο θα πρέπει να θεωρείται ως καταστραφέν γι’ αυτό, κατόπιν προτάσεώς μου προς την οποία συμφώνησε και ο Αρχηγός Στόλου, απονεμήθηκαν ηθικές αμοιβές στον Κυβερνήτη Αντιπλοίαρχο Κώνστα και σε δυο υπαξιωματικούς που πρώτοι αντιλήφθηκαν το υποβρύχιο.

Το ίδιο αντιτορπιλικό ενώ συνόδευε μεταγωγικό στη Χίο στις 26 Μαρτίου 1941, προσέβαλε με βόμβες βυθού υποβρύχιο σε κατάδυση κοντά στη νήσο Ψαρά. Ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού θεώρησε και αυτό ως καταστραφέν, οι υπάρχουσες όμως ενδείξεις δεν ήταν απόλυτα επαρκείς. Άλλωστε και τα ακριβή στοιχεία εχθρικών απωλειών που γνωστοποιήθηκαν μετά την ανακωχή, δεν αναφέρουν καταστροφή ή βλάβη υποβρυχίου κατά την ημερομηνία αυτή σ’ εκείνη την περιοχή.

Αεροπορικές επιθέσεις και απώλειες

Μέχρι την εποχή εκείνη οι ενέργειες της εχθρικής αεροπορίας κατά των νηοπομπών δεν ήταν πολύ ενοχλητικές. Τον Φεβρουάριο του 1941 τα αντιτορπιλικά «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΨΑΡΑ» συνοδεύοντα νηοπομπή σε Χίο και Μυτιλήνη είχαν έρθει σε επαφή με Ιταλικά αεροσκάφη που εξορμούσαν από την Δωδεκάνησο. Τα 5 αεροσκάφη πρώτα πέταξαν πάνω από την Μυτιλήνη όπου βρίσκονταν το α/τ «ΣΠΕΤΣΑΙ» με ένα επιβατικό και έβαλαν ανεπιτυχώς από μεγάλο ύψος περί τις 80 βόμβες των 100 χιλ. κατά των πλοίων και του σταθμού ασυρμάτου στη ξηρά. Το α/τ «ΣΠΕΤΣΑΙ» άνοιξε εντατικό πυρ χωρίς αποτέλεσμα, λόγω του μεγάλου ύψους που βρίσκονταν τα αεροσκάφη. Στη συνέχεια τα αεροσκάφη πέταξαν πάνω από το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και το επιβατικό που συνόδευε, τη στιγμή που διέπλεαν το Στενό της Χίου, χωρίς όμως να εκδηλώσουν επίθεση.

Την πρώτη σφοδρή και με απώλειες αεροπορική επίθεση υπέστη στις 12 Μαρτίου 1941 Ελληνο- Βρετανική νηοπομπή υπό τις διαταγές μου, νότια της Κρήτης κοντά στη νήσο Γαύδο. Τη νηοπομπή αποτελούσαν 5 κενά φορτηγά που συνόδευαν τα αντιτορπιλικά «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» και η Βρετανική κορβέτα «SALVIA» και κατευθύνονταν στην Αλεξάνδρεια.

Τα πλοία της νηοπομπής ήταν διατεταγμένα σε δυο στήλες σε γραμμή μετώπου, σ’ ένα δε από αυτά επέβαινε ο Διοικητής της νηοπομπής έφεδρος Πλοίαρχος Β.Ν., Κ. Παναγιώτου. Από τα συνοδά, το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» κάλυπτε την νηοπομπή από αριστερά, το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» από δεξιά και η κορβέτα είχε τοποθετηθεί επί κεφαλής, καθώς ήταν το μόνο από τα συνοδά που διέθετε συσκευή εντοπισμού υποβρυχίων. Λίγο πριν τη δύση του ήλιου, φάνηκε αναγνωριστικό αεροσκάφος που πέταξε για λίγο σε μεγάλο ύψος πάνω από την νηοπομπή και στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Μετά από λίγο το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» ανέφερε 14 αεροσκάφη εν όψει με κατεύθυνση προς Βορρά. Αυτά πέρασαν από δεξιά και σε μεγάλη απόσταση την νηοπομπή και εξαφανίστηκαν προς την κατεύθυνση της Κρήτης. Κάναμε τη σκέψη ότι επρόκειτο περί Βρετανικών αεροσκαφών. Ένα τέταρτο όμως περίπου πριν το σκοτάδι τα αεροσκάφη εμφανίστηκαν και πάλι πίσω και αριστερά από την νηοπομπή με κατεύθυνση προς αυτήν. Δεν υπήρχε πια καμιά αμφιβολία ότι επρόκειτο περί εχθρικών. Σήμανα στα πλοία τα προβλεπόμενα σήματα επικείμενης αεροπορικής επίθεσης και διέταξα το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» να πλεύσει ολοταχώς προς το φορτηγό «Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ» που βραδυπορούσε, βρισκόταν συνεχώς πίσω από την νηοπομπή και για το λόγο αυτό είχε επανειλημμένα παρατηρηθεί. 3 από τα αεροσκάφη κατευθύνθηκαν προς το πλοίο αυτό πετώντας σε πολύ χαμηλό ύψος το ένα πίσω από το άλλο, ενώ τα υπόλοιπα διασκορπίστηκαν και επιτέθηκαν στα υπόλοιπα πλοία της νηοπομπής. Το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» άρχισε να βάλλει αρχικά με τα πρωραία πυροβόλα του από μεγάλη απόσταση κατά του πρώτου αεροσκάφους που κατευθύνονταν προς το «Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ», όταν δε πλησίασε και κατά των 3 με τα α/α πολυβόλα του. Το πρώτο αεροσκάφος πέρασε σχεδόν μέσα από τους ιστούς του φορτηγού και έριξε 3 βόμβες, από τις οποίες μια τουλάχιστον φάνηκε επιτυχής, και αμέσως μετά έπεσε φλεγόμενο στη θάλασσα. Το δεύτερο αεροσκάφος έπαθε πιθανώς βλάβες, ανέστρεψε πορεία και απομακρύνθηκε ενώ το τρίτο έριξε και αυτό βόμβες κατά του φορτηγού. Το «Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ», όπως εξακριβώθηκε στη συνέχεια, δέχθηκε κατά την επίθεση αυτή 3 βόμβες. Την ώρα που το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» προστάτευε το φορτηγό, δέχονταν ανεπιτυχή επίθεση με βόμβες και πολυβολισμούς από άλλα αεροσκάφη. Βόμβες βάλλονταν και κατά των υπολοίπων πλοίων της νηοπομπής και το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» απαντούσε με εντατικό πυρ. Ιδιαίτερα όμως εντυπωσιακό ήταν το αντιαεροπορικό πυρ της Βρετανικής κορβέτας σε σύγκριση με το α/α των αντιτορπιλικών μας. Το πλοίο στο οποίο επέβαινε ο Διοικητής της νηοπομπής έριχνε συνεχώς φωτοβολίδες. Επειδή το πλοίο δεν διέθετε κανένα είδος οπλισμού, ο Διοικητής της νηοπομπής είχε διατάξει να ριχθούν φωτοβολίδες –από αυτές που χρησιμοποιούνται για τη σήμανση- που μοιάζουν με  τροχιοδεικτικά βλήματα για να εξαπατήσει τα αεροσκάφη και μη προσβάλουν από χαμηλό ύψος!

Είχε ήδη νυχτώσει. Το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» πλησίασε για παροχή βοήθειας στο «Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ» και αντιληφθήκαμε ότι είχε εγκαταλειφθεί από το πλήρωμά του.  Διακρίνονταν βάρκες στη θάλασσα, ακούγονταν φωνές, το μεγαλύτερο τμήμα του πλοίου βρίσκονταν κάτω από τη θάλασσα και μετά από λίγο όλο το σκάφος εξαφανίστηκε. Η θάλασσα ήταν πολύ ταραγμένη, οι βάρκες με δυσκολία πλεύριζαν το αντιτορπιλικό και η επιβίβαση των ναυαγών υπήρξε πολύ δύσκολη. Με χίλιους κόπους διασώθηκαν 30 από τους 32 ναυτικούς. Ένας σκοτώθηκε κατά τον βομβαρδισμό και ένας πνίγηκε.

Μετά την διάσωση των ναυαγών έπλευσα για να συναντήσω τα υπόλοιπα πλοία που δεν φαινόντουσαν πια. Συνάντησα πρώτα το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ», που σήμανε ότι βρίσκονταν κοντά στο Νορβηγικό πετρελαιοφόρο «SOLHEIM» που ήταν ακινητοποιημένο λόγω βλάβης. Το μηχανοστάσιο είχε γεμίσει νερά λόγω ρήγματος που είχε προκληθεί από βόμβες στα πλευρά του σκάφους και καμιά πρόχειρη επισκευή δεν ήταν δυνατή. Ρώτησα τον Νορβηγό κυβερνήτη αν θεωρούσε ότι το πλοίο έπρεπε να εγκαταλειφθεί, αυτός όμως απάντησε «όχι παρακαλώ να αποσταλεί μέσον για ρυμούλκηση μου». Ειδοποίησα τον Ναυτικό Διοικητή Κρήτης να ζητήσει από τις Βρετανικές Αρχές στη Σούδα να αποστείλουν άμεσα ρυμουλκό και άφησα το  α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» κοντά στο πλοίο για να το συνοδεύσει στη Σούδα και στη συνέχεια να πλεύσει να μας συναντήσει.

Από τα πλοία της νηοπομπής έμεναν άλλα 3 με τη συνοδεία της κορβέτας, δεν γνώριζα όμως πόσα απ’ αυτά υπήρχαν ακόμα. Χρειάστηκαν πολλές ώρες συστηματικής έρευνας για να τα ανακαλύψω. Όταν γύρω στα μεσάνυχτα διέκρινα, αρχικά τη χαρακτηριστική σκιαγραφία της κορβέτας και πίσω της 3 μεγάλα πλοία, ήταν η πρώτη στιγμή μετά από 6 ώρες που αισθάνθηκα μικρή ανακούφιση.  Η καταστροφή ήταν μεγάλη, μπορούσε να ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Η κορβέτα «SALVIA», πολύ σωστά, αφού έχασε τα ίχνη των υπολοίπων συνοδών είχε συγκεντρώσει τα πλοία που βρίσκονταν κοντά της και τα οδηγούσε προς τον προορισμό τους. Το πρωί της 24ης Μαρτίου 1941, τα 2 από τα φορτηγά που προορίζονταν για το Port Said αποχωρίστηκαν με τη συνοδεία της κορβέτας και το απόγευμα της ίδιας ημέρας το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» με το τρίτο φορτηγό, στο οποίο επέβαινε και ο Διοικητής της νηοπομπής, κατέπλευσαν στην Αλεξάνδρεια, όπου οι ναυτικές αρχές γνώριζαν τις απώλειές μας.

Η αποστολή βοήθειας από τη Σούδα στο «SOLHEIM» άργησε πολύ, το ρυμουλκό απέπλευσε μετά από 12 ώρες από τη λήψη της σχετικής ειδοποιήσεώς μου. Το πρωί της επομένης της επιθέσεως το ακινητοποιημένο πλοίο και το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» δέχθηκαν ανεπιτυχή επίθεση από την Ιταλική αεροπορία, αρχικά από τορπιλοπλάνα και στη συνέχεια από βομβαρδιστικά. Μετά από τις επιθέσεις αυτές και επειδή η επιδείνωση του καιρού καθιστούσε πολύ δύσκολη τη παραμονή του αντιτορπιλικού στη ταραγμένη θάλασσα, ο Κυβερνήτης του α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» αποφάσισε, μέχρι να φθάσει το ρυμουλκό, να παραλάβει το πλήρωμα του Νορβηγικού και να ποδίσει νότια της Κρήτης. Όταν συναντήθηκε όμως με το ρυμουλκό που τελικά έφθασε και έπλευσαν για να αναζητήσουν το Νορβηγικό φορτηγό, το πλοίο δεν υπήρχε πια. Όλες οι έρευνες που έγιναν και το πρωί της 24ης Μαρτίου από το α/τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» με το ρυμουλκό και από Βρετανικά αεροσκάφη απέβησαν άκαρπες.

Από προηγούμενη πείρα Ιταλικών αεροπορικών επιθέσεων είχαμε ήδη πολλές αμφιβολίες, αν τα αεροπλάνα που μας επιτέθηκαν κοντά στη Γαύδο ήταν Ιταλικά.  Όταν οι Βρετανικές Αρχές της Αλεξάνδρειας πληροφορήθηκαν τις λεπτομέρειες της επιθέσεως, δήλωσαν αδίστακτα ότι επρόκειτο για Γερμανικά αεροσκάφη που εξορμούσαν από την Σικελία. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από Γερμανικό ανακοινωθέν για προσβολή Βρετανικής νηοπομπής και βύθιση ενός πλοίου νότια της Κρήτης. Παραδεχόταν μάλιστα το ανακοινωθέν ότι ένα από τα αεροσκάφη δεν επέστρεψε στη βάση του.

Συνάντηση με τον Ναύαρχο Cunningham

Είχαμε συνηθίσει επί πέντε μήνες να φέρνουμε σε πέρας τις αποστολές χωρίς καμιά απολύτως απώλεια και η πρώτη αυτή καταστροφή των δυο πέμπτων της συνοδευομένης νηοπομπής με είχε στεναχωρήσει εξαιρετικά πολύ.  Κάτω από αυτή την ψυχολογική κατάσταση παρουσιάστηκα στον Αρχηγό του Βρετανικού Στόλου της Μεσογείου Ναύαρχο Cunningham και σε ερώτησή του σχετικά με τον πλου αναφέρθηκα περίλυπος στις απώλειές μας. Η απάντηση του Ναυάρχου αποκατέστησε αμέσως την ψυχική μου ηρεμία. Χαμογελώντας μου είπε: «Αντιλαμβάνεστε Πλοίαρχε ότι στον πόλεμο θα έχετε και απώλειες» και πρόσθεσε ότι το σφάλμα ήταν δικό του διότι δεν είχε διαθέσει εύδρομο αντιαεροπορικής προστασίας, επειδή όλα είχαν χρησιμοποιηθεί σε άλλη σοβαρά αποστολή. Στη συνέχεια με πληροφόρησε ότι θα διέθετε εύδρομο αντιαεροπορικής προστασίας για τον πλου της επιστροφής και ήλπιζε να μου δοθεί η ευκαιρία να παρακολουθήσω την λαμπρή βολή του!  Ο Ναύαρχος με κράτησε περί τα 20 λεπτά της ώρας εκφράζοντας τον θαυμασμό του για τα ηρωικά κατορθώματα του Στρατού μας και επαινώντας το έργο των συνοδειών του Ναυτικού μας που είχε κατορθώσει  μέχρι εκείνη την ημέρα να μην έχει καμιά απώλεια. Αναφέρθηκε και στην πιθανολογούμενη εισβολή των Γερμανών στο έδαφός μας και εξέφρασε την προσωπική του γνώμη ότι αν έγκαιρα λαμβάναμε την μεγάλη απόφαση να θυσιάσουμε σημαντικό τμήμα του εθνικού μας εδάφους, αποσυρόμενοι σε γραμμή που θα μπορούσαμε να προστατεύσουμε, θα μπορούσαμε ίσως να παρατείνουμε επί μακρόν την αντίστασή μας.

Επωφελήθηκα της ευκαιρίας για να αναπτύξω στον Ναύαρχο ότι εκτός από την πλήρη ανεπάρκεια του αντιαεροπορικού οπλισμού των αντιτορπιλικών μας και  εμπορικά μας πλοία στερούνταν οποιουδήποτε μέσου ατομικής άμυνας κατά των αεροπλάνων, ενώ τα Βρετανικά διέθεταν, λίγο-πολύ, επαρκή μέσα. Εξέφρασε την έκπληξή του και με διαβεβαίωσε ότι θα έκανε ότι μπορούσε.

Την 25η Μαρτίου 1941 παραβρέθηκα επίσημα στην δοξολογία για την Εθνική Εορτή, στην Ελληνική Εκκλησία της Αλεξάνδρειας. Βρέθηκα και πάλι, όπως και στο Port Said, σε μια παροικία που διακρίνονταν για τα αισθήματα φιλοπατρίας της. Ο ενθουσιασμός όμως για τα κατορθώματα των ενόπλων δυνάμεών μας δεν ήταν πια χωρίς σύννεφα. Από την προηγούμενη ημέρα είχε γίνει γνωστή η συμφωνία της Γερμανίας με την Γιουγκοσλαβία και η Γερμανική επίθεση εναντίον μας δεν θ’ αργούσε να εκδηλωθεί. Και οι πιο αισιόδοξοι διαισθάνονταν ότι σε λίγο καιρό η Πατρίδα μας θα έπαυε προσωρινά να συγκαταλέγεται μεταξύ των ελευθέρων Κρατών. Με αυτές τις μαύρες σκέψεις και κάτω από την επήρεια των γεγονότων του τελευταίου ταξιδιού παρακολούθησα κατηφής την λειτουργία. Αναρωτιόμουνα αν και το επόμενο έτος θα μπορούσαμε να γιορτάσουμε στην Ελλάδα την επέτειο της Εθνικής Ανεξαρτησίας!

Η τελευταία νηοπομπή του Μαρτίου 1941

Η αναχώρησή μας από την Αλεξάνδρεια επισπεύσθηκε. Ο σύνδεσμός μας στην Αλεξάνδρεια, Πλοίαρχος Κοντογιάννης, μου διαβίβασε  την επιθυμία του Στόλαρχου της Μεσογείου το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» να μετάσχει νηοπομπής που έφευγε για τον Πειραιά το απόγευμα της 26ης Μαρτίου. Τη νηοπομπή αποτελούσαν 7 μεγάλα μεταγωγικά, τα περισσότερα Βρετανικά, που μετέφεραν στην Ελλάδα Βρετανικό Στρατό με τα εφόδιά του. Τη συνοδεία που τελούσε υπό τις διαταγές μου αποτελούσαν το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ», 3 Αυστραλιανά αντιτορπιλικά και από το πρωί της 28ης Μαρτίου το Βρετανικό αντιαεροπορικό εύδρομο HMS «CALCUTTA». Η συνοδεία αυτή συνδέθηκε με την ναυμαχία του Ματαπά διότι, όπως φαίνεται, μεταξύ των σκοπών της εξόδου του Ιταλικού Στόλου ήταν και η προσβολή της συγκεκριμένης νηοπομπής.

Η νηοπομπή έπλευσε κανονικά μέχρι το απόγευμα της 27ης Μαρτίου, όταν λήφθηκε διαταγή του Αρχηγού του Στόλου της Μεσογείου μόλις σκοτεινιάσει να αναστρέψουμε πορεία και να πλεύσουμε προς Αλεξάνδρεια μέχρι την αυγή και στη συνέχεια να ξαναπάρουμε την αρχική μας πορεία. Δεν δόθηκε καμιά εξήγηση και υπέθεσα ότι θα οφείλονταν δε παρουσία εχθρικών δυνάμεων. Πράγματι, όταν το πρωί της 28ης Μαρτίου ξαναπήραμε την αρχική μας πορεία με κατεύθυνση να περάσουμε δυτικά της Κρήτης, το HMS «CALCUTTA» που συνενώθηκε τότε μαζί μας μου σήμανε ότι Ιταλικά εύδρομα είχαν βγει για να πλήξουν τη νηοπομπή αλλά αντί γι αυτήν συνάντησαν πλοία του Βρετανικού Στόλου. Στη συνέχεια με πληροφόρησε ότι, με εντολή του Ναυάρχου, όλος ο Στόλος της Μεσογείου μας κάλυπτε από Δυσμάς.  Την επομένη το Βρετανικό Εύδρομο μου έδωσε συμπληρωματικές πληροφορίες σύμφωνα τις οποίες τα Ιταλικά εύδρομα που είχαν αναλάβει την επιδρομή είχαν βυθιστεί και ο Βρετανικός Στόλος καταδίωκε τις υπόλοιπες μονάδες του Ιταλικού. Απάντησα διαβιβάζοντας «τα συγχαρητήριά μου και τις θερμότερες ευχές στο ένδοξο Βρετανικό Ναυτικό».

Τις πρώτες απογευματινές ώρες της 29ης Μαρτίου, η νηοπομπή μας δέχτηκε επίθεση Ιταλικού τορπιλοπλάνου κάτω από περίεργες συνθήκες.  Ένα αεροσκάφος που έμοιαζε πολύ με αγγλική αεράκατο τύπου Sunderland πέρασε κατευθυνόμενο προς Βορρά σε όχι μεγάλη απόσταση από τη δεξιά πτέρυγα της νηοπομπής, που κάλυπταν 2 Αυστραλιανά αντιτορπιλικά. Λόγω της αποστάσεως η αναγνώριση του αεροσκάφους δεν ήταν ευχερής από το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και το Αυστραλιανό αντιτορπιλικό που κάλυπταν την αριστερή πτέρυγα. Το γεγονός ότι ούτε τα Αυστραλιανά αντιτορπιλικά που κάλυπταν την δεξιά πτέρυγα, ούτε το Βρετανικό εύδρομο που ακολουθούσε τη νηοπομπή άνοιξαν πυρ, αποτελούσε αρκετή ένδειξη ότι δεν ήταν εχθρικό αεροσκάφος. Παρά ταύτα, επειδή είχα μερικές αμφιβολίες, ρώτησα το επί κεφαλής της δεξιάς πτέρυγας αντιτορπιλικό «VOYAGER» αν ήταν φιλικό και μου απάντησε «μάλιστα, Sunderland». Το αεροσκάφος όμως αφού απομακρύνθηκε αρκετά, ανάστρεψε πορεία, κατέβηκε σε χαμηλό ύψος και πλησίαζε την νηοπομπή διαγράφοντας κύκλους, όπως συνήθως έκαναν οι Βρετανικές αεράκατοι όταν ερευνούσαν για υποβρύχια. Τις κινήσεις αυτές θεώρησα ύποπτες και διέταξα τον κυβερνήτη του α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» να πλησιάσει την νηοπομπή, να σημάνει συναγερμό στο πλοίο και να δώσει οδηγίες εκτός από τα α/α πολυβόλα και τα μεγάλα πυροβόλα  να παρακολουθούν το αεροσκάφος. Τα μέτρα αυτά δεν αποδείχτηκαν αδικαιολόγητα. Τη στιγμή που το αεροσκάφος περνούσε δια μέσου της νηοπομπής και με αντίθετη κατεύθυνση προς αυτή, έγινε αντιληπτή η ρίψη τορπίλης απ’ αυτό. Το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» άρχισε αμέσως να βάλλει εναντίον του με τα μεγάλα πυροβόλα και μετά από λίγα λεπτά άρχισαν πυρ και τα άλλα συνοδά. Το αεροσκάφος εξαφανίστηκε στον ορίζοντα και δεν μπορέσαμε να το καταρρίψουμε. Μας βοήθησε όμως η τύχη, διότι η τορπίλη δεν είχε ριφθεί κανονικά και προφανώς βυθίστηκε. Τη στιγμή που έπεφτε η τορπίλη, μοιραία, αναλογίστηκα το μέγεθος της ευθύνης μου ως Έλληνα Ανώτερου Διοικητή μιας σχεδόν καθαρά Βρετανικής νηοπομπής! Αν πλήττονταν ένα από τα μεταγωγικά θα έπρεπε οπωσδήποτε να διασωθούν οι εκατοντάδες ναυαγοί και συγχρόνως τα υπόλοιπα μεταγωγικά θα έπρεπε να συνεχίσουν τον πλου με ασφαλή συνοδεία, ενώ ο αριθμός των συνοδών ήταν τελείως ανεπαρκής και για τα δύο.

Από το πρωί της 30ης Μαρτίου 1941 βρισκόμαστε βόρεια της Κρήτης και η αεροπορική κίνηση της περιοχής ήταν πολύ εντατική. Εχθρικά και φιλικά, Ελληνικά και Βρετανικά, αεροσκάφη εμφανίζονταν στον ορίζοντα. Τα Βρετανικά ιδίως είχαν τη συνήθεια να μη δίνουν το σήμα αναγνώρισης. Μετά τα γεγονότα της προηγουμένης, είχα διατάξει το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» να βάλλει εναντίον κάθε αεροσκάφους που πλησίαζε τη νηοπομπή και που δεν φαίνονταν η εθνικότητά του ή που δεν θα σήμανε τα προβλεπόμενα σήματα. Αρκετά φιλικά αεροσκάφη αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν γι αυτό το λόγο, μεταξύ των οποίων και ένα δικό μας που είχε έλθει να αναλάβει ανθυποβρυχιακή προστασία. Δεν είχαμε προ-ειδοποιηθεί για την άφιξή του και το αφήσαμε να πλησιάσει μόνον όταν αποφάσισε να ρίξει τις συνθηματικές φωτοβολίδες αναγνώρισης. Γύρω στο σούρουπο της ίδιας ημέρας η νηοπομπή έφθανε σώα στον Πειραιά.

Με τη λήξη αυτής της αποστολής, σήμανε το τέλος της τόσο εντατικής σταδιοδρομίας του α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» που είχε φέρει σε αίσιο πέρας τόσες αποστολές… Στο «Χρονικό της βύθισης του ΥΔΡΑ» γίνεται αναφορά στο θλιβερό τέλους του πλοίου, δυο βδομάδες αργότερα.

Η ναυμαχία του Ματαπά

Στην επιχείρηση του Βρετανικού Στόλου που οδήγησε στη ναυμαχία του Ματαπά, που αναφέρθηκα προηγουμένως, είχε ζητηθεί και η συμμετοχή του δικού μας. Πράγματι, τα 7 μεγάλα αντιτορπιλικά μας – με εξαίρεση το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» στη προ-αναφερόμενη αποστολή, το α/τ «ΨΑΡΑ» σε άλλη και το α/τ «ΑΕΤΟΣ» που γύρισε στη βάση του λόγω βλάβης- υπό τον Αρχηγό του Στόλου μας έπλευσαν ταχύτατα στη θέση που τους όρισε ο Βρετανός Στόλαρχος στο Ιόνιο, νότια της Κεφαλονιάς. Δεν τους δόθηκε όμως η ευκαιρία για ενεργή δράση λόγω καθυστέρησης της σχετικής ειδοποίησης, εσφαλμένης κρυπτογράφησης ενός σήματος και της ταχείας αποχώρησης του εχθρού. Κατά την επιστροφή, τα πλοία της Τρίτης Μοίρας που έπλεαν ανεξάρτητα υπέστησαν επίθεση από Ιταλικά τορπιλοπλάνα. Το α/τ «ΛΕΩΝ» βρέθηκε μεταξύ των τροχιών δυο τορπιλών, αλλά με επιδέξιους χειρισμούς τις απόφυγε. Συγχρόνως τα τορπιλοπλάνα πολυβόλησαν το πλοίο, ευτυχώς χωρίς θύματα, και στα πλευρά του μετρήθηκαν εκατοντάδες ίχνη σφαιρών. Κατά τη διάρκεια της ίδιας επιχείρησης το α/τ «ΥΔΡΑ» στάλθηκε νότια της Κρήτης  να περισυλλέξει τους ναυαγούς των Ιταλικών εύδρομων. Παρά τις δυσμενείς συνθήκες κατάφερε να επιβιβάσει τον μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό, δίνοντας προτεραιότητα στους τραυματίες.»