Στις 25 Νοεμβρίου 1939, ο Πλοίαρχος Γρηγόριος Μεζεβίρης ύψωνε το σήμα του Ανωτέρου Διοικητή των Αντιτορπιλικών (ΑΔΑ) στο νέο αντιτορπιλικό α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ».

Το α/τ “ΒΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ” καθελκύστηκε το 1938 στα ναυπηγεία CLYDE, GLASGOW στην Σκωτία.

Βασ. Γεωργιος

Μυτιλήνη 5 Σεπτεμβρίου 1940, α/τ “ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ”

Δεν ήταν πρώτη φορά που ανελάμβανε ανάλογα καθήκοντα αλλά τώρα είχε ευρύτερη δικαιοδοσία. Εκτός από τον Στολίσκο ενεργείας, του οποίου ήταν ο άμεσος Διοικητής, στις διαταγές του υπάγονταν και τα υπόλοιπα αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα, συνολικά 20 σκάφη. Ο Στολίσκος που μετείχε στις ασκήσεις και συνιστούσε τη κύρια μαχητική δύναμη του Στόλου, αποτελείτο από 2 αντιτορπιλικά τύπου «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και 4 τύπου «ΥΔΡΑ». Ο «ΑΕΤΟΣ» βρισκόταν σε ενέργεια, με ελαττωμένη όμως δύναμη, και χρησιμοποιείτο σε έκτακτες ανάγκες. Τα πλοία σε εφεδρεία ήταν 3 τύπου «ΛΕΩΝ», 2 τύπου «ΘΥΕΛΛΑ» και 8 τορπιλοβόλα, μερικά από τα οποία  βρίσκονταν σε  γενική επισκευή. Σε αυτά υπήρχε ένας κυβερνήτης ανά τύπο πλοίων.

Ο Γρηγόριος Μεζεβίρης διηγείται:

«Με την ανάληψη των καθηκόντων μου, προσέλαβα ως αρχιεπιστολέα τον κυβερνήτη του α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» Αντιπλοίαρχο Π. Λάππα., τέως κυβερνήτη του α/τ «ΣΠΕΤΣΑΙ» το 1935, όταν επέβαινα του πλοίου αυτού ως Διοικητής Στολίσκου Αντιτορπιλικών. Όλοι οι κυβερνήτες ήταν νέοι και ικανοί, παρόλο που η τοποθέτησή τους είχε γίνει με βάση την αρχαιότητά τους στην επετηρίδα. Την ίδια εποχή τον αρχηγό Στόλου Αντιναύαρχο Π.Οικονόμου αντικατέστησε ο Υποναύαρχος Ε. Καββαδίας. Κάτω από τις διαταγές του τελούσαν, εκτός από τα πλοία της ΑΔΑ, το θ/κ «ΑΒΕΡΩΦ» ως ναυαρχίδα, το ελαφρό καταδρομικό «ΕΛΛΗ» και τα πλοία της Ανωτέρας Διοικήσεως Υποβρυχίων.

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα του ΑΔΑ, υπενθύμισα στα πλοία μου ότι η ιδιαιτερότητα των συνθηκών επέβαλλε την ανάγκη της μέγιστης προσπάθειας οργάνωσης και εκπαίδευσης με μέσα που αναγκαστικά ήταν περιορισμένα. Οι περιστάσεις επέβαλλαν περιορισμούς στην κατανάλωση καυσίμων και η πλήρης συμπλήρωση του προσωπικού δεν ήταν ευχερής. Έφερνα όμως για παράδειγμα προς μίμηση την Ανωτέρα Διοίκηση Παρακτίου Αμύνης όπου, με λιγότερα μέσα, είχαν επιτευχθεί τόσο καλά αποτελέσματα. Για μένα, το έργο δεν ήταν νέο και γι’αυτό δεν παρουσίαζε δυσκολίες. Η μόνη δυσκολία που συνάντησα από τη πρώτη στιγμή ήταν η διαφορά απόψεων με τον Αρχηγό του Στόλου, ιδιαίτερα σχετικά με τις μεθόδους εκπαίδευσης. Έχοντας εντελώς δικές του πρωτότυπες απόψεις, δεν ήθελε να ακολουθήσει τη γραμμή που είχε χαραχθεί από δεκαετίες από τους προκατόχους του στον Στόλο και που είχαν αποδώσει τόσο καλούς καρπούς. Πιστεύοντας όμως στην αρχή ότι η ειλικρινής συνεργασία, τόσο με τους προϊσταμένους όσο και με τους υφισταμένους, αποτελεί τη βάση της καλής διοικήσεως, έδηξα κάθε καλή θέληση για να διατηρήσω καλές σχέσεις με τον Αρχηγό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μετά από μακρά επιμονή, πέτυχα την αποδοχή των εισηγήσεών μου, σε άλλες όμως , σχετικές με το είδος των ασκήσεων εν πλω, φάνηκε ανένδοτος. Τα αποτελέσματα της μη αποδοχής ορισμένων εισηγήσεών, φάνηκαν κατά την πολεμική περίοδο που ακολούθησε.

Η έναρξη της εκπαιδευτικής περιόδου έγινε, ως συνήθως, με την εν όρμω εκπαίδευση. Για τη συνέχιση όμως της εκπαίδευσης των πλοίων, παρά την αντίθετη γνώμη μου, ο Αρχηγός έκανε ορισμένες αλλαγές στο πρόγραμμα που εφαρμόζονταν από ετών. Ειδικότερα έκρινε περιττή την εκτέλεση ασκήσεων πόντισης ναρκών από τα καταλλήλως διασκευασμένα πλοία, αν και ορισμένοι κυβερνήτες δεν είχαν ποτέ εκτελέσει ανάλογη άσκηση. Προς το τέλος της πρώτης αυτής  περιόδου, το σύνολο του Στολίσκου κάτω από τις διαταγές μου εκτέλεσε έναν αριθμό πλόων στον Σαρωνικό. Κατάρτισα το πρόγραμμα των ασκήσεων για τους πλόες αυτούς  με το σκεπτικό ότι, λόγω των διεθνών συνθηκών, η εξάσκηση των πλοίων στο καθαρά πολεμικό έργο τους έπρεπε να προωθηθεί το ταχύτερο δυνατόν.

Προς το τέλος Φεβρουαρίου 1940 ο Στόλος, υπό τον Αρχηγό που επέβαινε στο «ΕΛΛΗ», απέπλευσε από τον Ναύσταθμο για την εκτέλεση ασκήσεων στο Αιγαίο μέχρι τον Απρίλιο του 1940. Οι εν πλω ασκήσεις της περιόδου εκείνης εκτελέστηκαν, ως επί το πλείστον, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες και υπήρξαν αποδοτικές από απόψεως ναυτικής εκπαίδευσης. Από άποψη όμως εξάσκησης των πλοίων στα πολεμικά τους έργα, τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Σε αυτό ακριβώς το θέμα οι απόψεις μου διέφεραν από του Αρχηγού. Αναμφίβολα  ο χειρισμός του πλοίου και η τήρηση της θέσης εν γραμμή, αποτελούν το πρώτο αντικείμενο εκπαίδευσης των νέων κυβερνητών. Όταν όμως ο αξιωματικός έχει φθάσει στο βαθμό του αντιπλοιάρχου, λίγοι πλόες ειδικά για τον σκοπό αυτόν αρκούν. Στις συνηθισμένες ειρηνικές περιόδους μπορεί να διατίθεται πολύς χρόνος και η εκτέλεση θεαματικών ελιγμών, με μαθηματική τήρηση της θέσης των πλοίων, να προηγείται κάθε άλλης εκπαίδευσης. Όταν όμως βρισκόμαστε μέσα σε παγκόσμιο πόλεμο που κινδυνεύει να μας συμπαρασύρει από στιγμή σε στιγμή, το είδος αυτό γυμναστικής των πλοίων δεν μπορεί να αποτελεί το κύριο σκοπό των γυμνασίων ενός Στόλου, αλλά πρέπει να συνδυάζεται με άλλα περισσότερο ουσιαστικά. Απαιτούνται, συχνή εκτέλεση πραγματικών πυρών και εκσφενδονίσεως τορπιλών, ανθυποβρυχιακές ασκήσεις, εξάσκηση στις χρήσιμες στο πόλεμο διατάξεις πλου για τη συνοδεία νηοπομπών και γενικά εξάσκηση στα πολεμικά καθήκοντα κάθε τύπου πλοίου. Από όλα αυτά πολύ λίγα έγιναν, εκτελέστηκαν ελάχιστες -υπό μορφή θεάματος- ασκήσεις και δεν πραγματοποιήθηκαν συνδυασμένες ασκήσεις με την αεροπορία. Ίσως να προβλέπονταν η εκτέλεσή τους σε επόμενες εκπαιδευτικές περιόδους. Δυστυχώς όμως, λόγω των γεγονότων που ακολούθησαν, καμιά άλλη περίοδος εκπαίδευσης του συνόλου των πλοίων δεν μεσολάβησε, μέχρι τη στιγμή που κλήθηκαν να επιτελέσουν στη πραγματικότητα το πολεμικό τους έργο. Τα γεγονότα αυτά δεν ήταν διόλου απροσδόκητα…

Ένα άλλο ζήτημα που με έφερε σε δύσκολη θέση ήταν ότι ο Αρχηγός του Στόλου, που δεν είχε υπηρετήσει ως Διοικητής Στολίσκου και ήταν φανατικός πολέμιος της Ναυτικής Σχολής Πολέμου (ΝΣΠ), δεν δέχονταν τα διδάγματα της ΝΣΠ για την τακτική χρησιμοποίηση των πλοίων που είχαν ενσωματωθεί σε ένα πολύτιμο βιβλίο – το Εγχειρίδιο Αντιτορπιλικών- που είχε συντάξει η Βρετανική αποστολή. Αυτά, όμως, ήταν τα μόνα που γνωρίζαμε και είχαμε εφαρμόσει επανειλημμένα κατά την προϋπηρεσία μας στο Στόλο, τόσο εγώ όσο και οι υφιστάμενοί μου. Επειδή ο Αρχηγός του Στόλου και ο αρχιεπιστολέας του κατέκριναν όλες τις γνωστές σε μας μεθόδους εκτέλεσης τορπιλικών προσβολών από Στολίσκο, αναγκάστηκα να παρακαλέσω να εκδοθούν από το επιτελείο του Στόλου σχετικές οδηγίες που να θέσω αμέσως σε εφαρμογή. Τέτοιες οδηγίες, όμως, ποτέ δεν εκδόθηκαν.

Από τον επανάπλου του Στόλου στον Ναύσταθμο τον Απρίλιο του 1939 μέχρι την Ιταλική επίθεση, δεν δόθηκε πλέον η ευκαιρία στο Στόλο ως σύνολο να εκτελέσει εκπαιδευτικούς πλόες έξω από τον Σαρωνικό. Λίγες ημέρες μετά τον κατάπλου διετάχθην αιφνίδια να αποπλεύσω επειγόντως επί κεφαλής δυνάμεως δυο αντιτορπιλικών τύπου «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και τριών υποβρυχίων για εκτέλεση γυμνασίων στον Κορινθιακό. Ήταν προφανές ότι η ξαφνική αυτή αποστολή οφείλονταν σε ανησυχητικές πληροφορίες σχετικές με την επιδείνωση της διεθνούς καταστάσεως. Κατά τη διάρκεια της δεκαήμερης αυτής αποστολής επωφελήθηκα της ευκαιρίας για να εξασκήσω τα πλοία σύμφωνα με τις αντιλήψεις μου. Αν και η σύνθεση της δύναμης καθιστούσε δυσχερή την σύνταξη προγράμματος ασκήσεων που να είναι ωφέλιμο και για τους δυο τύπους πλοίων, τελικά ο χρόνος της παραμονής εν πλω χρησιμοποιήθηκε κατά τρόπο πολύ χρήσιμο. Μεταξύ άλλων, τα υποβρύχια χρησιμοποιήθηκαν και ως πλοία επιφανείας για την εκτέλεση, μαζί με τα αντιτορπιλικά, νυκτερινών ασκήσεων με την μορφή πολεμικών θεμάτων. Το προσωπικό των υποβρυχίων ωφελήθηκε ιδιαίτερα, καθώς μετείχε πρώτη φορά σε  ασκήσεις αυτού του είδους. Μεγάλο ενδιαφέρον είχαν και οι συνδυασμένες ασκήσεις που εκτελέστηκαν με το Οχυρό του Αράξου που επίσης για πρώτη φορά συμμετείχε σε τέτοια γυμνάσια. Επαναπλεύσαμε στον Ναύσταθμο τις παραμονές του Πάσχα και χορηγήθηκαν ολιγοήμερες άδειες στα πληρώματα.

Μετά τις γιορτές του Πάσχα, επιθεώρησα λεπτομερώς τη κατάσταση των πλοίων εφεδρείας της ΑΔΑ. Λαμβανομένων υπόψη των διαθέσιμων μέσων σε προσωπικό, η συντήρηση των αντιτορπιλικών ήταν καλή και η οργάνωσή τους ικανοποιητική. Αντίθετα, ήταν εμφανή τα ίχνη της από μακρού χρόνου εγκατάλειψης των τορπιλοβόλων. Χάρις στις προσπάθειες του κυβερνήτη τους η κατάσταση είχε κάπως βελτιωθεί, υπήρχαν όμως ακόμα πολλές ελλείψεις που θα δυσκόλευαν την γρήγορη κινητοποίησή τους.

Τον Μάιο του 1940 με διαταγή του Αρχηγού του Στόλου συγκροτήθηκε προσωρινά δεύτερος Στολίσκος εκπαίδευσης αποτελούμενος από το α/τ «ΑΕΤΟΣ», δυο αντιτορπιλικών τύπου «ΘΥΕΛΛΑ» και τριών τορπιλοβόλων.  Το μέτρο αυτό απέβλεπε αφενός στη διαπίστωση ελλείψεων κατά την κινητοποίηση των πλοίων αυτών, αφετέρου στην εκπαίδευση του προσωπικού και ιδιαίτερα των νέων αξιωματικών που τοποθετήθηκαν κυβερνήτες τους. Η εκπαίδευση του προσωπικού θα είχε πραγματική αξία αν χρησιμοποιούνταν για την επάνδρωση των πλοίων το προσωπικό που προορίζονταν γι’αυτά εν καιρώ πολέμου. Η επάνδρωση όμως έγινε με προσωπικό των εν ενεργεία πλοίων , που στη συνέχεια επανήλθε στις υπηρεσίες τους.  Ορισμένοι, μάλιστα, από τους κυβερνήτες ήταν αξιωματικοί του επιτελείου του Αρχηγού του Στόλου. Οι αποσπάσεις αυτές, κατά τις δύσκολες εκείνες στιγμές, είχαν και άλλες παρενέργειες: Δημιούργησαν σοβαρές ανωμαλίες στα πλοία του Στολίσκου ενεργείας που έπρεπε να βρίσκονται σε κατάσταση άμεσης ετοιμότητας.

Παρακολούθησα από κοντά την κινητοποίηση των πλοίων και κατήρτισα πρόγραμμα δεκαήμερης εντατικής εκπαίδευσης τους «εν όρμω», που εφαρμόστηκε υπό την άμεση επίβλεψή μου.  Στη συνέχεια τα πλοία απέπλευσαν για εκτέλεση ασκήσεων στον Σαρωνικό που κράτησαν έξι ημέρες. Με εξαίρεση το α/τ «ΑΕΤΟΣ», τα υπόλοιπα πλοία του Στολίσκου εκπαίδευσης θα χρησιμοποιούνταν στον  πόλεμο για την τοπική άμυνα και επομένως, το πρόγραμμα ασκήσεων γι’αυτά έπρεπε να είναι διαφορετικό από εκείνο των μεγάλων αντιτορπιλικών. Επειδή όμως το προσωπικό τους σε περίοδο πολέμου θα ήταν διαφορετικό από αυτό που προσωρινά υπηρετούσε, επωφελήθηκα της ευκαιρίας παράλληλα με την ναυτική εκπαίδευση να εφαρμόσω, κατά τη κρίση μου, πρόγραμμα ασκήσεων των αντιτορπιλικών με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Οι νέοι κυβερνήτες, που επανειλημμένα στο παρελθόν είχαν παρακολουθήσει τέτοιες ασκήσεις, γρήγορα προσανατολίστηκαν στα νέα τους καθήκοντα. Όλοι, με λύπη, είδαν το τέλος των ασκήσεων και τη διάλυση του Στολίσκου εκπαίδευσης.

Ο Στόλος σε πολεμική ετοιμότητα

Η Ιταλία είχε, πλέον, βγει στον πόλεμο. Μετά τον επανάπλου από τις ασκήσεις, λάμβανα πάλι διαταγή να αποπλεύσω για τον Κορινθιακό. Μου ανάθεταν την ίδια μικτή δύναμη που είχε τεθεί υπό τις διαταγές μου τον Απρίλιο του 1940.  Έπρεπε να φροντίσω, το ταχύτερο δυνατόν, να συμπληρωθούν τα μέτρα κινητοποιήσεως που προβλέπονται σε πολεμική περίοδο και μου ορίζονταν να επιλέξω ως ορμητήριο, οποιοδήποτε της επιλογής μου, ανατολικά της Πάτρας.

Η εντολή που μου είχε δοθεί αφορούσε την τήρηση της ουδετερότητας στα χωρικά μας ύδατα και την περιφρούρηση της τιμής της σημαίας και της ακεραιότητας της χώρας κατά οιουδήποτε που θα επιχειρούσε να την επιβουλευτεί.  Αν, όμως, το δεύτερο μέρος της εντολής αυτής δε σηκώνει πολλές ερμηνείες, η τήρηση της ουδετερότητας από μια μικρή χώρα, σ’ένα πόλεμο μεταξύ μεγάλων κρατών, παρουσιάζει πολλούς σκοπέλους, όπως γνωρίζουν όσοι έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Η σχετική εγκύκλιος που απέστειλε αργότερα το Υπουργείο των Ναυτικών προς τις ναυτικές αρχές δεν βοήθησε να αρθούν οι δυσκολίες: Ενώ η εγκύκλιος κατέληγε σε εντολή για την με πάση θυσία προάσπιση της εθνικής τιμής, σε προηγούμενη παράγραφο απέκλειε την προσφυγή σε βία, σε περίπτωση παραβίασης της ουδετερότητας, άνευ προηγούμενης εγκρίσεως του Υπουργείου… Το κακό όμως είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για την αίτηση έγκρισης και επομένως, όπως και αν ενεργούσε κανείς, διέτρεχε τον κίνδυνο να παραβεί τη μια από τις δυο παραγράφους της εγκυκλίου! Έχοντας υπόψη ορισμένο ενδεχόμενο, ζήτησα από το Υπουργείο διευκρινιστικές οδηγίες. Από την απάντηση του κατέληξα σ’ένα συμπέρασμα: Αν παρουσιάζονταν κάποια περίπτωση, θα ενεργούσα σύμφωνα με τη συνείδησή μου και τις ναυτικές παραδόσεις και δεν θα ασχολούμουνα πολύ με την ερμηνεία των παραγράφων της εγκυκλίου.

Ως ορμητήριο επέλεξα αρχικά την Ναύπακτο, όπου και καταπλεύσαμε αρχές Ιουνίου του 1940. Όταν περνούσαμε από τη διώρυγα της Κορίνθου, το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί, διαισθανόμενο τον σκοπό του πλου μας, ζητωκραύγαζε με ενθουσιασμό. Όταν αγκυροβολήσαμε στη Ναύπακτο κάλεσα τους κυβερνήτες των πλοίων επί του α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ», τους γνωστοποίησα τον σκοπό της αποστολής μας και τόνισα ότι πάση θυσία θα περιφρουρήσουμε την τιμή της σημαίας. Τα λόγια μου έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε ο Ιατρίδης, κυβερνήτης του υποβρυχίου «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ»,  ο οποίος, όταν ήρθε η ώρα των έργων, ανέπτυξε εξαιρετική πρωτοβουλία και δράση.

Τα αντιτορπιλικά διατάχθηκαν να βρίσκονται συνεχώς υπ’ατμόν, έτοιμα να αποπλεύσουν μέσα σε μια ώρα. Αργότερα, κατόπιν εντολής του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, τροποποίησα τη διαταγή αυτή για εξοικονόμηση καυσίμων. Στα πλοία διατάχθηκε  υπηρεσία ως σε περίοδο πολέμου, απαγορεύτηκαν οι έξοδοι στην ξηρά, εκτός από ολιγόωρες σε μικρό τμήμα του προσωπικού και καθορίστηκαν λεπτομερώς τα μέτρα ασφαλείας και κυρίως αυτά που αφορούσαν αιφνιδιαστική αεροπορική επίθεση. Ασχολήθηκα επίσης με την εκπαίδευση των πληρωμάτων ενώ δεν έλαβα έγκριση από τον Αρχηγό του Στόλου για τη χορήγηση καυσίμων για εκτέλεση ασκήσεων. Αρνητική απάντηση έλαβα από τον Αρχηγό του Στόλου και στο επίμονο αίτημά μου να εγκρίνει την εκτέλεση σειράς πραγματικών πυρών επιφανείας και αντιαεροπορικών, από τα αντιτορπιλικά που ναυλοχούσαν στην Ναύπακτο. Για τα αντιτορπιλικά περιορίστηκα  αναγκαστικά στην εφαρμογή προγράμματος γυμνασίων εν όρμω που αφορούσαν το καθαρά πολεμικό τους έργο. Τα υποβρύχια έβγαιναν για ασκήσεις στον Κορινθιακό, αλλά και αυτών η εκπαίδευση ήταν ελλιπής εφόσον δεν μπορούσα να διαθέσω αντιτορπιλικό ως στόχο. Για τον σκοπό αυτό επωφελούμασταν μόνο περιοδικά, από τον κατάπλου για ανεφοδιασμό μας βοηθητικών πλοίων του Στόλου.

Την εκτέλεση πλόων επιθυμούσα και για έναν άλλο λόγο. Η μακρά παραμονή εν όρμω στο ίδιο αγκυροβόλιο, που τελικά ξεπέρασε τους δυο μήνες, κάτω από συνθήκες διαβίωσης καθαρά πολεμικές αλλά χωρίς πολεμικές περιπέτειες καταντούσε πολύ ανιαρή για το προσωπικό. Για τη διατήρηση υψηλού του ηθικού έπρεπε τα πληρώματα να απασχολούνται σε ενδιαφέροντα έργα, όπως οι εν πλω ασκήσεις.

Εχθρικές προκλήσεις

Άλλη δύναμη, υπό τον Αρχηγό του Στόλου, αποτελούμενη από 4 αντιτορπιλικά τύπου «ΥΔΡΑ» βρίσκονταν στην Μήλο με ανάλογη εντολή με τη δική μου. Τη 12η Ιουλίου 1940 συνέβη σοβαρότατο επεισόδιο στη περιοχή αυτής της δύναμης. Το βοηθητικό «ΩΡΙΩΝ», ασχολούμενο με τον ανεφοδιασμό των Φάρων, δέχτηκε αεροπορική επίθεση. Στάλθηκε αμέσως από την Μήλο για παροχή βοήθειας  το α/τ «ΥΔΡΑ» το οποίο δέχθηκε και αυτό σφοδρή αεροπορική επίθεση στην οποία απάντησε με εντατικά πυρά. Δεν εξακριβώθηκε η εθνικότητα των αεροσκαφών που επιτέθηκαν, λέχθηκε όμως ότι επρόκειτο για παρεξήγηση. Το τηλεγράφημα της αναφοράς του α/τ «ΥΔΡΑ» λήφθηκε και στην Ναύπακτο και προληπτικά διέταξα τα αντιτορπιλικά να ετοιμαστούν για άμεσο απόπλου. Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, στο οποίο ανάφερα τα μέτρα που πήρα, διέταξε μετά από λίγες ώρες να σβήσουν οι μηχανές.

Μετά από την πρώτη αυτή επίθεση κατά Ελληνικών πλοίων , εντάθηκαν τα μέτρα ασφαλείας της δύναμης που ναυλοχούσε στην Ναύπακτο και επειδή δεν είχε ακόμα ποντιστεί το ανθυποβρυχιακό φράγμα Ρίου και το ορμητήριο αυτό ήταν εκτεθειμένο σε επιθέσεις υποβρυχίων, έκρινα σκόπιμο, με την ευκαιρία εκτέλεσης πυρών γυμνασίων εν πλω, να επιλέξω σαν νέο ορμητήριο την Ιτέα. Δέκα μέρες αργότερα διατασσόμουν να επιστρέψω στην Ναύπακτο. Με έκπληξη πληροφορήθηκα την αιτία που προκάλεσε την διαταγή αυτή σε περίοδο μάλιστα περιορισμών στη κατανάλωση καυσίμων. Οι κάτοικοι της Ναυπάκτου είχαν δει με μεγάλη λύπη την αναχώρηση των πλοίων, η παρουσία των οποίων έδινε ζωή στην πόλη και αναζωογονούσε το εμπόριο. Παρακάλεσαν λοιπόν έναν συμπατριώτη τους, παράγοντα με  υψηλές γνωριμίες στη Κυβέρνηση, να φροντίσει ώστε τα πλοία να επιστρέψουν στην Ναύπακτο και μάλιστα έγκαιρα για το ετήσιο πανηγύρι! Πράγματι, τη παραμονή του πανηγυριού καταπλεύσαμε στη Ναύπακτο. Η νέα αυτή μετακίνηση μας έδωσε και πάλι την ανέλπιστη ευκαιρία να εκτελέσουμε ενδιαφέρουσες ασκήσεις εν πλω.

Την ημέρα της άφιξής μας κατέφθασε και ο Αρχηγός του Στόλου, για να επιθεωρήσει τα πλοία, επιβαίνων του βοηθητικού «ΑΥΡΑ» και συνοδευόμενος από διάφορα πολιτικά πρόσωπα, μεταξύ των οποίων ήταν και ο προαναφερόμενος παράγοντας. Το βράδυ, ο παράγοντας αυτός οργάνωσε γεύμα στη πόλη στο οποίο προσκάλεσε και τους κυβερνήτες και τους υπάρχους των πλοίων. Η πρόσκληση αυτή με έφερε σε δύσκολη θέση, γιατί είχα απαγορεύσει να βγαίνουν συγχρόνως στη στεριά οι κυβερνήτες και οι ύπαρχοι. Ακόμα, το βοηθητικό «ΑΥΡΑ» ήταν κατάφωτο τη νύχτα ενώ, σύμφωνα με τα εφαρμοζόμενα σε τέτοιες περιστάσεις μέτρα ασφαλείας, τα πλοία της δύναμής μου εκτελούσαν κάλυψη φώτων. Δίδονταν έτσι στο προσωπικό η εντύπωση ότι τα ενοχλητικά μέτρα που εφάρμοζα δεν θεωρούνταν απαραίτητα από τον Αρχηγό του Στόλου. Σε σχετική υπόδειξή μου προς τον Αρχηγό, μου είπε ότι σύμφωνα με τη γνώμη των στελεχών του Υπουργείου η κατάσταση δεν ήταν ανησυχητική. Επομένως, θεωρούσε ότι δεν υπήρχε λόγος για τέτοιες προφυλάξεις και μου συνέστησε χαλάρωση των μέτρων. Ήμουνα όμως ο μόνος επί τόπου υπεύθυνος και αφού δεν είχε τροποποιηθεί με νεώτερη διαταγή η αρχική διαταγή του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού για το σκοπό της αποστολής μου, συνέχισα να εφαρμόζω τα ίδια ακριβώς μέτρα, παρά τη σύσταση του Ναυάρχου.

Είναι κρίμα που ο Ναύαρχος δεν έμεινε στη Ναύπακτο ένα εικοσιτετράωρο ακόμα!  Την επομένη της αναχώρησής του, την 30η Ιουλίου 1940, λίγο μετά τη ανατολή μια ισχυρή έκρηξη με ξυπνούσε και συγχρόνως άκουγα τον αξιωματικό φυλακής στο κατάστρωμα να διατάζει «συναγερμός, αεροπορική επίθεση». Έτρεξα γρήγορα στο κατάστρωμα και παρατήρησα πίδακα νερού σε απόσταση 300 μέτρων από το α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και ένα αεροσκάφος σε μεγάλο ύψος που απομακρύνονταν προς τα δυτικά. Έλαβα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για τη περίπτωση που θα ακολουθούσαν και άλλες εχθρικές ενέργειες. Όπως και στην περίπτωση του α/τ «ΥΔΡΑ», ο βομβαρδισμός εκτελέστηκε από μεγάλο ύψος και δεν μπορέσαμε να εξακριβώσουμε την εθνικότητα του αεροσκάφους.

Στο πόλεμο κάθε αεροσκάφος που πετούσε πάνω από πολεμικό πλοίο, εφόσον δεν είχε έγκαιρα γνωστοποιηθεί ότι ήταν φίλιο, βάλλονταν με την εμφάνισή του. Στη περίπτωσή μας όμως τα πράγματα δεν ήταν έτσι απλά. Με εγκύκλιο που είχε κοινοποιηθεί στα εμπόλεμα μέρη, είχε γνωστοποιηθεί ότι απαγορεύεται στα αεροσκάφη τους να υπερίπτανται του εθνικού μας εδάφους. Οι διαταγές όμως του Υπουργείου προς τα πλοία του Στόλου ήταν διαφορετικές. Μόνο σε περίπτωση προσβολής των πλοίων μπορούσαμε να βάλλουμε κατά των επιτιθέμενων εχθρικών αεροσκαφών, άλλως οφείλαμε να περιοριζόμαστε σε αναφορά του γεγονότος. Με τα μέτρα που διαθέταμε τότε, οι πιθανότητες επιτυχίας κατά επιτιθέμενου αεροσκάφους ήταν πολύ μικρές, ακόμα και αν υπήρχε ελευθερία έναρξης βολής με την εμφάνισή του. Προφανώς, αν περιμέναμε πρώτα να ρίξει τη βόμβα του και μάλιστα από μεγάλο ύψος, οι πιθανότητες κατάρριψής του ήταν μηδαμινές.  Για διευκόλυνση της καταστάσεως είχα ζητήσει από το Υπουργείο να ειδοποιούμαι εγκαίρως για κάθε διέλευση φίλιου αεροσκάφους πάνω από το αγκυροβόλιο. Τα πλοία είχαν διαταγές, όποτε  αεροσκάφος περνούσε πάνω από το αγκυροβόλιο χωρίς προειδοποίηση να διατάζουν συναγερμό. Παρ’όλα αυτά, πολλές φορές κάθε μέρα, ξένα και δικά μας αεροσκάφη περνούσαν χωρίς προειδοποίηση. Επειδή οι συνεχείς συναγερμοί προκαλούσαν τον εκνευρισμό του προσωπικού, αποφάσισα να τροποποιήσω τη διαταγή. Ορίστηκε ότι στο εξής κάθε εμφανιζόμενο αεροσκάφος θα σκοπεύεται από τους άνδρες φυλακής των αντιαεροπορικών (Α/Α) που θα είναι έτοιμοι να κάνουν άμεση έναρξη πυρός, χωρίς να διατάζεται συναγερμός. Το γεγονός ότι επί δυο μήνες οι ομοχειρίες των αντιαεροπορικών εκτελούσαν συνεχώς αυτή τη παρακολούθηση, χωρίς να συμβεί κάτι έκτακτο, ασφαλώς θα συνετέλεσε στο να μη γίνει έναρξη βολής, αμέσως μόλις εκδηλώθηκε η επίθεση.

Αμέσως μετά τη προσβολή από το εχθρικό αεροσκάφος ανάφερα στο Υπουργείο ότι στο εξής, πλην αντίθετης διαταγής, θα βάλω κατά παντός εμφανιζομένου αεροσκάφους άνευ προειδοποιήσεως και εξέδωσα διαταγές προς τα πλοία στο πνεύμα αυτό. Μετά από μερικές ώρες έλαβα απάντηση από το Υπουργείο που με διέταζε να συμμορφώνομαι προς τις υφιστάμενες διαταγές. Κατά το διάστημα όμως που μεσολάβησε μέχρι τη λήψη της απάντησης,  παραλίγο να συμβεί τραγική παρεξήγηση.  Σε νέα εμφάνιση αεροσκάφους πάνω από το αγκυροβόλιο είχε διαταχθεί συναγερμός οπότε και έσπευσα προς τα Α/Α πολυβόλα του α/τ «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» για να παρακολουθήσω τις ενέργειές τους. Έφθασα έγκαιρα, διότι από το αεροσκάφος ρίφθηκε ογκώδες αντικείμενο και ο αξιωματικός των πολυβόλων είχε διατάξει έναρξη πυρός, διέκρινα ότι επρόκειτο για ελληνικό αεροσκάφος και ανέστειλα τη διαταγή. Το αντικείμενο που είχε ριφθεί στη θάλασσα επέπλευσε και αποδείχτηκε ότι ήταν δέμα με εφημερίδες που έρριψε ο αεροπόρος για να διασκεδάσει την ανία μας!

Λήφθηκε η απόφαση τα πλοία που βρίσκονταν σε ειδικές αποστολές να αντικαθίστανται περιοδικώς με άλλα. Είχαν ήδη αντικατασταθεί εκείνα που ναυλοχούσαν στη Μήλο με το ελαφρύ καταδρομικό «ΕΛΛΗ» και το α/τ «ΑΕΤΟΣ». Ακολούθησε η αντικατάσταση των πλοίων στη Ναύπακτο με δυο α/τ τύπου «ΥΔΡΑ». Επέστρεψα στον Ναύσταθμο με τα α/τ  «ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ», αφού παρέδωσα τα καθήκοντά μου στον αρχαιότερο κυβερνήτη.»